Wolk en Water hermitage
Stilstaan bij de dood
Een volledig boeddhistische begrafenis wordt gedaan op verzoek van de overledene. Het kan natuurlijk alleen verzocht worden als iemand weet dat de dood nabij is. Maar ook als iemand formeel boeddhist is geworden en bij een tempel heeft aangegeven dat zo’n begrafenis zijn of haar wens is.
Een boeddhistische begrafenis is iets heel intiems. Er is een ‘conversatie’ gaande tussen de priester die de dienst leidt en de overledene. Hoe kan dat, denken de meeste mensen, de overledene is toch immers dood? Daarbij wordt gedacht dat als een lichaam sterft er niets meer gebeurt, er niets meer is. Dit komt omdat wij, voortgekomen uit de westerse cultuur van deze tijd, materialistisch denken: we denken dat alleen dàt bestaat wat we kunnen zien. Daar komt de hoop bij dat wat je kunt zien gekend en beheerst kan worden met het brein. Wanneer je echt stil bent rond de dood, kan je de zijnsstaat ervaren van degene die ‘overlijdt’. Het gaat hier niet om wat die persoon denkt en voelt – want dat is grove energie. Het gaat om iets subtiels: hoezeer die mens het geloof in de oude zelf en de oordelen over die zelf los laat, voortgaat in het onbekende en opgaat in de ware natuur.
Een volledig boeddhistische begrafenis wordt gedaan op verzoek van de overledene. Het kan natuurlijk alleen verzocht worden als iemand weet dat de dood nabij is. Maar ook als iemand formeel boeddhist is geworden en bij een tempel heeft aangegeven dat zo’n begrafenis zijn of haar wens is.
Daarom wordt tijdens de begrafenisceremonie van Sōtō-Zen al vroeg na het overlijden de soetra van Avalokiteshvara gereciteerd; hiermee toont de celebrant de overledene dat er geen enkele plaats ter wereld is en geen enkele geestestoestand bestaat, waarin er geen compassie is. Dus wàt het tumult waar de overledene zich in zou kunnen bevinden ook is, het wordt gezien, gehoord en ontvangen in liefde.
Daarna wordt het hoofd van de overledene geschoren als hij/zij dat wilde en als dat mogelijk is ofwel alleen de kruin, en krijgt hij/zij een naam waarmee volledige toevlucht tot de drie juwelen genomen wordt. Nu kijkt de celebrant naar de overledene (of diens beeltenis) door de cirkel van de boeddhistische rozenkrans en wordt in die lege cirkel de overledene gezien als Boeddha.
Dan neemt de overledene toevlucht in de leefregels die via berouw en vergeving leiden naar acceptatie en compleetheid. Alle zestien leefregels worden bevestigd. Wanneer we een paar niet hebben nageleefd en begrepen, kan oordeel de verlichte natuur versluieren. Erkenning van onze onwetendheid of zelfzuchtigheid opent de weg naar innerlijke verzoening. Zonder tweestrijd zie je de Boeddha. En als er nog twijfel is helpt het aanroepen van alle aspecten van de universele Boeddhageest (zoals Monjusri en Samantabhadra) het openen van je hart.
Daarna volgt de eigenlijke begrafenis of crematie. Wat er precies plaatsvindt hangt af van de overledene, de familie en andere aanwezigen. Het is mooi als de aanwezigen iets van het pad van de overledene meenemen. De familie en vrienden van Simon hebben wierook aangeboden en gemediteerd. Ze hebben de stilte geproefd en respect gekregen voor Simons wens en pad. Ze hebben echt kunnen stilstaan bij leven en dood, die van een ander en die van zichzelf.
"Als we leren stilstaan bij leven en dood zijn er minder brokken, en is er meer geluk."
